عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدیدبه نظر عده‌ای از صاحب‌نظران برخی از آسیب‌هایی که امروزه استحکام خانواده ایرانی را هدف قرار داده و ارزش‌های اصیل حاکم بر آن را متزلزل کرده است، ناشی از مدرنیته، تجدد و ورود ابزارهای نوین ارتباطی بدون آمادگی لازم و بسترسازی‌های مناسب فرهنگی است.
دکتر مجید ابهری، آسیب‌شناس اجتماعی و متخصص علوم رفتاری در گفت وگو با خراسان طی تحلیلی از آسیب‌های خانواده ایرانی و عوامل پیدایی آن از تأثیر ابزارهای نوین ارتباطی بر خانواده سخن گفت.
غفلت ما از رصد کردن وضعیت خانواده طی سه دهه اخیر و ورود بی‌مقدمه و بدون زمینه‌سازی ابزارهایی چون ماهواره، بیشترین آسیب را به خانواده ایرانی وارد کرده است.
در این سه دهه از خانواده غفلت کرده‌ایم
دکتر ابهری با هشدار نسبت به این که ورود مولفه‌های دنیای مدرن به ایران، بیش از هر چیز خانواده را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: «من بارها هشدار داده‌ام و باز هم تاکید می‌کنم که ما در پیچ خطرناکی قرار داریم.
دلایل مختلفی وجود دارد که موجب شده است طی دهه‌های اخیر از خانواده غفلت کنیم؛ تحریم‌های اقتصادی و سیاسی، جنگ ۸ ساله و … تنها بخشی از مشکلاتی بود که باعث غفلت ما از خانواده شد.
همچنین این مشکلات مانع از آن شد تا ما به فکر بسترسازی مناسب فرهنگی در سطح جامعه برای ورود مدرنیته و ابزارهای نوین ارتباطی باشیم. در نتیجه وقتی مولفه‌های زندگی مدرن وارد کشور شد، ترکش‌های آن ابتدا خانواده را هدف قرار داد و خانواده ایرانی به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی در معرض آسیب‌های جدی و ناهنجاری‌ها قرار گرفت».
ارتباطات عاطفی به یک پیامک خلاصه شده است
ایشان استفاده گسترده از تلفن همراه را یکی دیگر از ویژگی های دنیای مدرن برشمرد که خانواده ایرانی را دچار چالش کرده است.
وی در این باره گفت: «در گذشته به مناسبت‌های مختلف مثل اعیاد، افراد دور هم جمع می شدند و با صله رحم، ارتباط عاطفی پررنگی با یکدیگر داشتند اما در حال حاضر افراد از طریق یک تلفن و در اغلب اوقات به واسطه ارسال یک پیامک این کار را انجام می‌دهند یعنی ارتباطات عاطفی به یک پیامک خلاصه می شود که این گسست عاطفی تأثیر اصلی خود را بر خانواده می‌گذارد.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد ۸۹ درصد افراد جامعه ما که از تلفن همراه استفاده می‌کنند ضرورتی برای استفاده از آن ندارند. متأسفانه از طریق همین تلفن‌های همراه بلوتوث‌ها و پیامک‌های غیراخلاقی به سهولت رد و بدل می‌شود.
علت این اتفاق آن است که ما بسترسازی فرهنگی مناسبی در این زمینه نکرده‌ایم تا فقط کسانی که نیاز دارند از تلفن همراه استفاده کنند در حالی که در جامعه ما حتی نوجوانان و کودکان از این ابزار ارتباطی به وفور استفاده می‌کنند.
یک نوجوان فیلمی را که دیده است با تلفن همراه برای دوستش تعریف می‌کند یا یک خانم برای خواهرش از طریق تلفن همراه دستور آشپزی می‌دهد یا در یک میهمانی، تعداد زیادی دور هم نشسته‌اند در حالی که هر یک مشغول بازی با تلفن همراه خود هستند که این باعث ایجاد فاصله بین افراد می‌شود.
عشق‌های مثلثی، روابط نامشروع و دوستی‌های نامتعارف از پیامدهای ماهواره برای جامعه ایران
ابهری ورود ماهواره به جامعه ایران را یکی دیگر از ابزارهای نوین ارتباطی دانست که خانواده ایرانی را در معرض آسیب قرار داده است.
او در این باره تصریح کرد: «ماهواره در جامعه ما باعث فاصله گرفتن اعضای خانواده از یکدیگر شده است. به طور کلی خیانت، دوستی‌های نادرست و نامتعارف بین زنان و مردان حتی بین متاهلان، ایجاد عشق‌های مثلثی، روابط نامشروع و … از تبعات ورود ماهواره به جامعه ایرانی است.
در واقع خانواده بزرگ‌ترین قربانی این ابزار نوین ارتباطی است. اینترنت هم همین تبعات را برای جامعه ما به دنبال داشته است. اینترنت وسیله‌ای است که سرعت دستیابی به منابع علمی را افزایش می‌دهد اما بچه‌های ما بیشتر وارد چت‌روم‌ها و سایت‌های غیراخلاقی و غیرعلمی می‌شوند که نه تنها برای آنها مفید نیست بلکه ضررهای بسیاری هم دارد.
شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک هم از دیگر ابزارهای نوین ارتباطی است که باعث ناهنجاری‌های رفتاری در سطح جامعه ما شده است.
کاهش ارتباطات کلامی اعضای خانواده ایرانی به ۱۵ تا ۱۷ دقیقه
ایشان با بیان این که محوریت تلویزیون در خانواده نیز باعث کاهش روابط عاطفی بین اعضای خانواده و در نتیجه گسست خانواده شده به طوری که ارتباط کلامی اعضای خانواده به ۱۵ تا ۱۷ دقیقه کاهش یافته است، گفت: «در گذشته اعضای خانواده در کنار بزرگ تر خانواده جمع می شدند و با هم گفت وگو می‌کردند ولی حالا تلویزیون محور خانواده است و چیدمان خانه و نشستن افراد طوری است که تلویزیون در کانون قرار میگیرد.»
آن فضا هم که همه اعضای خانواده هنگام غذاخوردن سر سفره دور هم جمع می‌شدند دیگر در خانواده ایرانی به چشم نمی‌خورد و این فضاهای عاطفی در بین خانواده‌ها به شدت کاهش یافته است.
این استاد دانشگاه در ادامه سخنانش به بیان راهکارهای مقابله با این آسیب‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: ورود ابزارهای نوین ارتباطی و مؤلفه‌های زندگی مدرن به درون خانواده ایرانی اجتناب‌ناپذیر است.
علاوه بر آن فناوری‌های نوین در کنار معایب و آسیب‌هایی که دارد دارای محاسن و نکات مثبتی نیز می‌باشد که ما می‌توانیم از این مزایا به نفع خانواده بهره گیریم.
ابزارهای نوین ارتباطی نباید دوباره ما را غافلگیرکند
به ویژه این که ابزارهای نوین بسیار پیشرفته‌تر، دیر یا زود وارد جامعه ما می‌شود و ما نمی‌توانیم در برابر ورود آ نها مقاومت کنیم؛ بنابراین تجربه‌هایی که در این سال‌ها به دست آورده‌ایم باید به ما کمک کند تا آسیب‌ها و ناهنجاری‌های زندگی مدرن به حداقل کاهش یابد و ما در برابر این ابزارها غافلگیر نشویم. اتفاقی که طی سال‌های گذشته در زمینه ورود ماهواره و اینترنت، تلفن همراه و … در جامعه ما رخ داد، این غافلگیری نباید دوباره برای جامعه ایران تکرار شود.
خانواده در این بسترسازی نقش اساسی و اصلی را ایفا می‌کند و باید چگونگی استفاده از فناوری را به فرزندان خود بیاموزد.
دشمن بهتر از ما متوجه اهمیت خانواده در این زمینه شده است به همین دلیل انواع شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبانمثل فارسی وان ، من و تو و … را با هدف تضعیف خانواده و تخریب فرهنگی و دینی و اجتماعی جامعه ایران راه‌اندازی کرده است. این در حالی است که صداوسیما به عنوان دانشگاه عمومی که باید با تولید برنامه های خوب با شبکه‌های ماهواره‌ای رقابت کند نتوانسته است وظیفه خود را در این زمینه به درستی ایفا کند. رسانه ملی حداقل می‌تواند پشت پرده‌های برنامه های ماهواره را برای خانواده ها تشریح کند تا مردم با واقعیت ها بیشتر آشنا شوند.
تربیت دینی باید جای آموزش دینی را بگیرد
وی با اشاره به این که تقویت آموزه‌های دینی و اخلاقی از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی زندگی مدرن است، گفت: «چه بخواهیم چه نخواهیم مولفه‌ها و ابزارهای دنیای مدرن وارد زندگی ما شده و می‌شود اما خانواده‌ها می‌توانند از طریق پرورش دینی فرزندان، آن ها را از خطرات مصون سازند.»
در جامعه ما آموزش دینی جای تربیت را گرفته است. آموزش دینی برای نسل‌های گذشته که در دهکده جهانی زندگی نمی‌کرد، مفید بود ولی برای نسل امروز باید به جای آموزش دینی، تربیت و پرورش دینی را جایگزین کرد. به این معنا که خانواده باید عشق، عبادت، نیایش، صداقت، امانت داری، نوع دوستی، پاکدامنی و … را در وجود فرزندان خود پرورش دهد تا آن ها با عشق و علاقه درونی به سوی این مفاهیم حرکت کنند.
